Ver, mooi wêrelde...

...onaangeraak deur bose mensehande. Dis waarheen ek julle uitnooi in die titel van hierdie blog. En dis waarheen ek gisteraand* meegesleur is deur die fantasiefliek, Avatar, 'n ervaring in naastenby vier dimensies. Die plot en verloop van die verhaal bring nie iets besonders nuut vir dié van ons wat al menige wetenskapfiksie stories gekyk en/of gelees het nie, maar na my mening doen dit min afbreuk aan die asemrowende avontuur wat James Cameron vir ons geskep het. Dit is egter nogal hartseer om nóg 'n uitbeelding van ons bose mensehande te sien.

[YouTube video: http://www.youtube.com/watch?v=GBGDmin_38E]

Ek is nie 'n filmresensent nie, en siende dat daar in elk geval talle nuwe menings oor die fliek uit die interwebweefsel voortspruit, wil ek dit nie self verder hier bespreek nie. Maar, ek hou van hoe dit ons terugbring na die gesprek oor die vele tekortkominge van onsself, as mensspesie, en die pad wat ons besig is om te stap. Vanaf die wegspringblok het ek al aan hierdie idees geraak, en heelwat daarvan lê nog ongeskryf.

Baie flieks beeld die mensdom uit as die patetiese, dog vasberade slagoffer van buiteruimtelike gevare. Sommige het selfs vreesaanjaende monsters op planete waar die menslike karakters aanland. Alhoewel sulke gebeure heel geloofwaardig is as jy glo in buiteruimtelike lewe en selfs intelligensie, bekommer ek my meer oor die realistiese skade wat ons self kan aanrig deur ons eie onkunde en selfs verwaandheid.

Vandag is wetenskaplikes van regeringsinstansies besig om noukeurige studies te doen van ander hemelligame in ons sonnestelsel. Hulle is uiters versigtig om nie enige mikroskopiese aardbewoners saam te stuur wat metings by die bestemmings kan beïnvloed nie. Groot ekonomiese struikelblokke weerhou ons gelukkig daarvan om enigiets meer as net klein wetenskaplike studies uit te voer.

Maar môre, wanneer ekonomiese struikelblokke uit die pad gerol is, sal korporasies ons nabye ruimte begin invaar opsoek na rykdom in minerale en toerisme, en dit sal dinge heeltemal verander. Ek het nog nie 'n korporasie gesien wat meer belangstel in wetenskaplike kennis en omgewingsbewaring as in die rykdom van hul aandeelhouers nie. Ons kan alreeds hieroor begin wonder as ons kyk na vordering wat gemaak word in sekere lande wat soos korporasies bestuur word.

Ons sukkel alreeds om beperkte areas hier op ons eie planeet te beskerm. Wat dink jy sal gebeur as die vernietigende mag van die massas onbeskaafde mense vrygelaat word [die Engelse "unleashed" klink eintlik soveel mooier] op ongerepte skoonhede elders in ons sterreruim? Sal die sterre self vervaal en op ons neerkyk met dieselfde minagting wat ons aan hulle toon? Sal ons daar buite dan iewers in die sop beland en so ons einde tegemoed loop, of sal ons betyds kan grootword en wakker word en 'n slag die blomme begin ruik? Of dink jy ek oordryf die situasie te veel?

[http://www.avatarmovie.com/]

NS: As ek moet kante kies in die stryd tussen mense en vreemde ruimtewesens, waar sal ek myself bevind in die Avatarstorielyn? Wel, ek sal hou daarvan om myself in die posisie van 'n derde party te plaas (wat nie in daardie fliek uitgebeeld word nie): ek en my magtige armada wat onskuldige wêrelde sal beskerm teen die boosheid van die menseplaag - hopelik sonder enige bloedvergieting.

* Hierdie inskrywing is eers gepubliseer 'n maand nadat ek dit geskryf het, omdat ek vir so lank nie kans gekry het om dit af te rond nie, indien iemand dalk wonder.

Calvin en Hobbes is ook planeethoppers

Ek is versot op Bill Watterson se uitbeelding van die avonture van Calvin en Hobbes. Gereeld skaterlag ek soos ek die daaglikse strokies volg. Onlangs het hierdie twee verspotlike karakters 'n draai by Mars gaan maak. Die onderliggende gevoelens het so goed gepas by die motivering van hierdie blog, dat ek net nie kon weerstaan om dit hier vir julle beskikbaar te maak nie. Lekker lag.

http://planeethoppertjie.blogspot.com/2009/01/oor-nalatenskap.html




http://planeethoppertjie.blogspot.com/2008/09/dorphoppertjies.html

http://planeethoppertjie.blogspot.com/2008/08/lyk-my-ek-is-nie-eens-n-spikkel-nie.html



http://planeethoppertjie.blogspot.com/2009/07/ek-en-my-huisie.html

http://planeethoppertjie.blogspot.com/2008/05/anargie-vryheid.html

http://planeethoppertjie.blogspot.com/2008/05/wegkruipertjie.html

Die Nagtelike Sterresweef

Het jy al ooit oornag by 'n plaashuis in die platteland, of in 'n tent langs die strand naby 'n ver-af kusdorpie; weg van die besige, raserige stadslewe met straatlampe wat heelnag jou oë verblind? Dan sou jy dalk ook, soos ek, verstom kon staan (of sit) en ure lank opkyk na die biljoene, nee ontelbare, ogies wat flikkerend, verleidend terugloer na jou vanuit die enorme groot sterreruim.

Omtrent presies 'n jaar gelede, het ek en 'n goeie vriend 'n avontuurlike padtoer beleef en die eerste aand by Colesberg in die Karoo op 'n gasteplaas oornag. Dit was die eerste keer in 'n baie lang tyd, en sedertdien, dat ek so baie sterre kon aanskou.

Ek het vantevore genoem van Google Sky waarmee jy op jou rekenaar die sterreruim van effens nader kan beskou. Ek het sopas afgekom op GigaGalaxy Zoom waar jy 'n effens ander uitkyk op die volledige nagruim kan kry, asook meer inligting oor verskeie areas van die sterreruim vir diegene wat belangstel. Vergroot die prentjie so ver as wat jy kan en kyk net hoeveel sonspikkels jy op jou skerm kan sien. Ek vind dit nogal moeilik om te glo dat nie 'n enkele een van daardie sonne deur 'n lewensvatbare planeet (dalk selfs met ander lewensvorme) omwentel word nie.

Volgens 'n artikel by ScienceDaily, was dit die inisiatief van die Fransman, Serge Brunier, om al daardie foto's te neem en beskikbaar te maak as deel van die viering van die Internasionale Jaar van Sterrekunde. Die van julle wat meer in fotografie belangstel, sal dalk wil weet dat die foto's geneem is met 'n Nikon D3 digitale kamera, en met behulp van 'n toestel wat die beweging van die aarde kanselleer. Jy kan meer daaroor lees in die artikel.

How to make money

Welcome to the first installment of my discourse on general economic principles and how it affects you and me as individual economic participants. According to my previous explanation, I have decided to compose this series in English, since it contains information that is universally applicable, but presented quite differently from any other literature on economics that you may find elsewhere (I think).

Be warned however, that I am by no measure an expert on economics. I rely purely on my limited knowledge and my imperfect logical deductive reasoning abilities.

In staying true to the general theme of this blog, I must mention that I have developed a keen interest in economics as it relates to my ability to build a star ship, with which I can travel to other planets that orbit other stars. And, we all know that star ships cost a lot of money, especially in light of the fact that we still need to research (and hopefully discover) and develop the appropriate technologies to actually build one. I am also somewhat curious to know how we might do transactions with any alien life that we may encounter on our future voyages.

The Earth is littered with all kinds of recipies, charms and self-help books that presumably explain how to make lots of money. But have you ever stopped for a moment to think about where money comes from and why we actually need it?

Let me take you a short while back in time to the first monetary transaction (or how I imagine it would have happened). Suppose there was once a farmer, called Abraham, growing wheat crops and baking bread from the flour that he got after harvesting and milling. Also suppose that Abraham had a neighbour, called Bartholomew, who was a dairy farmer with cows aplenty. Normally, Bartholomew enjoyed eating his cheese on a slice of bread and had an agreement with Abraham to exhange one jar of milk for one loaf of bread, since Abraham also fancied having some milk in his coffee.

But, one year the rains were scarce and the wheat grew sparse, so Abraham had very little stock of bread. Abraham couldn't sell all his bread anymore, or else he would starve. And one jar of milk would not sustain him equally. So, Bartholomew proposed to pay with two jars of milk and two blocks of cheese to get his loaf of bread, since bread has become his staple food without which he would surely starve. (Note how the principle of supply-and-demand increases or decreases the value of products.)

Soon, Abraham became tired of having cheese and milk all the time. But, Bartholomew still needed his bread. So, Abraham devised a cunning plan and told Bartholomew that he can get his loaf of bread in exchange for a little token. This token would serve as a contract, stating that Abraham may exchange it back for two jars of milk and two blocks of cheese at any time of his choosing. The idea spread like wildfire and pretty soon everybody was exchanging tokens for resources. And a funny thing happened. Suddenly Abraham was not limited to getting milk and cheese for his tokens. This was convenient, since he never acquired a liking to milk and cheese again. Instead he used his tokens to buy fruits and desserts. He also invested in some newly invented tools with which he could channel water from the river and increase his crop yields. By making more bread, he would be able to sell to more people and get more tokens in exchange.

But there remained a big problem with the token system. You had to remember the value of each individual token. In some communities, they used valuable objects as tokens, and they ended up negotiating the value of their tokens at each transaction. So, at some point in time, another clever mind invented a standardised monetary system, in which tokens had a fixed, predetermined value.

Today our tokens are little pieces of paper or metal coins, without intrinsic value, but they still symbolise a contract between a buyer and a potential seller. The seller will always agree to the value of the token, although the value of the product being sold may still fluctuate. And once you have taken goods from the seller, he/she will agree to accept your token.

And this is how you make money: Everytime there is the potential for resources to be exchanged, money is created. So, in order to get more money (or even to grow a country's economy), all you need to do, is acquire exchangeable resources. As soon as people want those resources, your money will start flowing in. It's funny, but this concept is fundamentally equivalent to stealing, unless you exchange something of equal value upon acquisition (which defeats the purpose). It also reminds me about how certain countries became exceedingly wealthy by colonising and effectively plundering half of the undeveloped world. They understood this principle very well.

So now you have to ask yourself: what kinds of exchangeable resources can you acquire that other people will want to buy? Typical resources are farming and mining products. Farming acquires resources by tapping nutrients from the ground (or stealing it unless you replenish it with fertiliser or compost) and energy from the sun. Mining acquires resources by cutting and gathering pieces of rock (or stealing it from the Earth). Artisans can acquire skills by which they can trade in the resource of time through delivering some kind of service. And, certain skills may be more valuable than others.

I hope you have now gained some insights into (or refreshed what you knew all along about) some of the fundamentals of economics based on money. Of course, this is not the complete picture, and there are many more aspects that I would like to share, but that is to be continued in another entry.

Intelligent aliens too plentiful

As humans, we often ponder the probability of intelligent alien life existing somewhere else in the known universe. Some even dismiss the idea as a total impossibility.

A while back, I had a short discussion with a friend or two about the nature of intelligence. What exactly do we understand about the idea of being intelligent or a life form having intelligence? Where does intelligence start? Is a tiny ant intelligent if it can work with its fellow ants to build gigantic ant hills? Is a dog intelligent for understanding your commands and being able to execute them, or even just puff at you and turn its head away in disbelief of your arrogance? What about monkeys that can do basic math, or wild orangutans that have their own culture and technology?

We often attribute increasing levels of intelligence to increasing brain sizes and complexity. With such reasoning, would the enormous brains of whales and elephants not make them more intelligent than us puny little humans? Just because we can easily kill them doesn't mean that they are less intelligent, but only that we are more violent. Who is to say that whale intelligence is not simply beyond our comprehension? Maybe in their songs they are debating the stupidity of the human race or lamenting the havoc that we wreak to their once beautiful world.

And what about our own race? Even we humans have varying levels of intelligence. Since the same is true for other primates, you may even consider the possibility that some apes are smarter than some humans.

Thinking about all this prompted a fleeting synaptic commotion in my head about our never-ending search for extraterrestrial intelligence. And, I realised that it is really a misnomer to be searching for intelligent aliens. They may well be very plentiful, but like whales, might not give a moment's thought to building shelters and trade routes and communication satellites or even any technology at all. What we are actually seeking, are industrious aliens. Or rather industrious, intelligent aliens, since ants have also proven to be fairly industrious.

And, it seems that there might even be a better chance of finding them than our previous calculations suggested.

[What's that funny-looking language on the rest of this blog? See the explanation that I posted previously.]

[If you are interested in using the alien picture, please download it from the original website, since you will need to read the license agreement.]

Ek en my huisie

Ek het 'n konsep ("draft") van hierdie inskrywing 'n hele jaar gelede hier op Blogger gestoor (19 Junie 2008, om presies te wees). Maar, siende dat ek juis nou die mylpaal in my lewe bereik het waar ek ernstig kan begin soek na 'n huisie (nou goed dan, eerder 'n woonstelletjie), het ek dit goedgedink om daardie elektrone so bietjie af te stof en hulle aan die gang te skop sodat hulle 'n slaggie weer kan rondrits en uiteindelik hierdie woorde na jou rekenaar-/selfoonskerm kan bring.

Vatevore het ek besin oor hoe 'n volledig toegeruste ruimteskippie effektiewelik ook my huisie kan wees: 'n huisie wat ek kan parkeer in enige land van my keuse, ongeag of daar enige infrastruktuur of wetstoepassing van enige aard is. Dis 'n ideale tuig om op 'n vreemde planeet ook te gaan woon.

So kom ons bou vir ons 'n ruimteskippie.

Ek wil begin met 'n basiese ontwerp. Ek gaan eers net al die noodsaaklike dele van die ideale ruimteskippie lys en dan kan ons soos die tyd verloop kyk hoe ons elke deel gaan bou en integreer in 'n volledige skippie. Terwyl ons nog nie nou al 'n ruimteskippie kan bou nie, sal hierdie jou wel 'n paar idees gee oor wat 'n mens kan doen om jou bestaande huis te omskep in iets baie na aan 'n ruimsteskippie.

Hier is die dele wat ek dink absoluut noodsaaklik is vir 'n ruimteskiphuisie:

1. 'n romp (nee, nie die tipe wat vrouens dra nie)
   • die basiese struktuur van die skip, insluitend die buitenste mure wat die koue buite hou en verkieslik self kan herstel as skade opgedoen word
   • die vorm word grootliks bepaal deur al die ander stelsels aanboord
   • bied beskerming teen natuurlike aanslae soos sonwinde en gewone winde, asook vliëende vuurwapenpatrone en ander hoë-energie kosmiese partikels
2. lewensondersteuningstelsel
• vir basiese oorlewing
• stoorplek vir lug, water en kos met gepaardgaande meters wat kan aandui as voorrade min raak
• stelsels wat kan seker maak dat die lug, water en kos veilig is om te verbruik (dit moet byvoorbeeld dodelike kieme en gifstowwe kan opspoor en onskadelik maak)
• stelsels wat gebruikte lug, water, kos en vullis / afval moet verwerk en herwin tot 'n nuttige vorm (ons wil sekerlik nie die heelal bestrooi met ons gemors nie? yuck!)
• ons skippie sou ook vars water kon opvang wanneer dit reën, vir 'n bietjie afwisseling met herwinde water
• beligting wat so goed werk soos sonlig om ons te help met instandhouding van vitamien D voorrade
• dalk ook 'n groentetuin vir daardie kere wat ons vir lang tye nie by die winkel kan uitkom nie; ons mag dalk selfs gesonde kos kan kweek met kunsmatige beligting
3. sekerheid-/beskermingstelsel
   • sodat niemand jou huis kan steel en wegvlieg daarmee nie
   • ook noodsaaklik om te verhoed dat 'n wilde beer of marsmannetjie by jou voordeur instap en probeer om jou oor die kop te slaan terwyl jy rustig besig is om 'n koppie tee saam met jou gunsteling storieboek te geniet
   • ingesluit hierby is 'n outomatiese toesig-/waakstelsel met 'n alarm sodat jy vinnig kan padgee as dinge bietjie warm onder die kraag begin raak, of anders sodat jy jou buurmense kan roep dat julle gewere kan saamspan
   • ons moet dalk ook kyk of ons 'n stelsel kan installeer wat plofstof kan opspoor en onskadelik stel
4. kragopwekkingstelsel
   • 'n ruimteskippie het vanselfsprekend een-of-ander vorm van energie nodig om al die stelsels aan die gang te hou, veral die lewensondersteuning- en aandryfstelsels
   • die kragopwekkingstelsel moet weerstandig wees teen enige skade wat opgedoen kan word - ons wil ten minste darem 'n SOS met twitter kan stuur en dan oorleef totdat die ambulaansskip opdaag
   • dit mag dalk help as die skippie meer as een tipe kragopwekker kan gebruik
   • die stoor van energie (soos met 'n battery) kan ook nuttig wees indien kragopwekking heeltemal ophou werk
   • dit alles help natuurlik ook vir immuniteit teen effekte soos "load shedding"
   • ingesluit moet daar ook 'n energiemeter wees wat vir ons kan aandui wanneer ons weer 'n draai by die vulstasie moet maak, en ook om ons te waarsku as ons te veel warm water gebruik wanneer ons stort, of die lugverkoeler (Youtube 6:32 minute) onnodig laat loop
5. leefruimte
   • slaapplek
   • kosmaakplek
   • eetplek
   • skoonmaakplek
   • werkplek
   • kuierplek
   • speelplek
   • en moenie vergeet van kunsmatige swaartekrag nie
6. aandryfstelsel
   • om op te styg en tussen planete te hop
   • ons mag dalk ook interne traagheidsdemping benodig om te keer dat ons soos pannekoeke platgedruk word wanneer ons iewers heen vertrek
7. beheerstelsel
   • om te sorg dat al die ander stelsels goed werk en alles glad verloop tydens 'n lang reis na nêrens
   • sluit in 'n navigasiestelsel [dankie FrancoisM vir die skakel] om op koers te bly, of weer op koers te kom as ons die pad 'n bietjie byster raak of sommer net interessante draaie by tropiese eilandplanete gaan maak
   • iets soos 'n semi-intelligente rekenaarbrein kan nuttig wees
   • ons sal waarskynlik ook 'n gemaklike koppelvlak (Youtube 3:40 minute) benodig om die beheerstelsel te bestuur
8. noodgevaltoerusting
   • vir wanneer dinge rêrig skeefloop
   • 'n noodhulpkamer
   • suurstoftenks om net vir oulaas nog 'n paar asems te skep
   • dryftoerusting vir ingeval ons in 'n see beland
   • gereedskap vir brandbestryding
   • termies geïsoleerde komberse waarin jy kan wegkruip teen die yskoue van die buitenste ruim of die bibberkoue van 'n ysplaneet

Ek hoop ek het nou die belangrikstes gedek, maar as jy iets oplet wat ek gemis het, los gerus 'n opmerking.

Toevallig het ek ook hierdie week afgekom op 'n storie van 'n 16-jarige seun van Kanada wat eersteprys gewen het in 'n NASA kompitiese met sy verslag oor hoe om 'n nedersetting in die ruimte te bou vir menslike bewoning. Die kern elemente in sy verslag (PDF, 20Mb) is dieselde as wat ter sprake is by die bou van 'n ruimteskiphuisie, en hy dek die onderwerp nogal breedvoerig. Dis werklik verstommend om te sien hoe ver so 'n skoolkind se kennis strek.

Eendag as ek jonk is: Beter as Botox

[Ek het nie bedoel om so baie hierdie keer te skryf nie, maar lyk my daar was baie om te sê :) ].

In my inleiding tot die onderwerp, het ek 'n kortlys gemaak van areas wat verjeuging op 'n praktiese vlak betrek. Voor ek aanstap na die ander areas, wil ek eers nog 'n klompie interessante ontdekkings met julle deel rondom die kwessie van voorkoms.

Ons het almal onlangs gehoor hoe goed die neurogifstof [die Engelse "neurotoxin" klink beter] Botox werk vir die verbetering in voorkoms van sommige prominente politieke figure. En, daar is geen twyfel dat dit werk nie. Ek het egter 'n probleem met die meganisme waarop dit werk. Ek hou nie vreeslik van die idee om 'n gifstof onder my gesigvel in te spuit wat my spiere verlam en op so 'n manier keer dat ek plooie in my gesig kan trek nie. Tot dusver het ons nog geen bewyse [volg hierdie skakel! en die oorsponklike berig] van enige permanente skade wat deur hierdie gifstof veroorsaak kan word nie, maar ek wil liewer nie kanse vat nie.

Dankie tog dat daar binnekort 'n alternatiewe behandeling na vore kan kom wat dalk net so effektief is, maar sonder die nadele, en waarvan die positiewe effekte langer sal hou. 'n Groep kanker navorsers het ontdek dat dit moontlik is om belangrike vetselletjies onder die vel te laat groei deur die werksaamheid van die RHAMM proteïn te verhinder. Sulke vetselletjies raak verlore met ouderdom en hierdie nuwe selletjies kan nou die slote in 'n mens se voorkop opvul vir 'n meer permanente herstel in voorkoms.

Navorsing in ander velde wys ook na verdere moontlike behandelings vir verouderde vel, soos bv. 'n ondersoek om vas te stel hoe die matige gebruik van alkohol uiteindelik 'n positiewe uitwerking het tydens 'n hartaanval. Hierdeur is gevind dat die ALDH2 ensieme, wat normaalweg die gifstowwe in alkohol onskadelik maak, ook 'n bydrae maak om skade te verminder wat deur vrye radikale veroorsaak word.

Een studie het gevind dat anti-oksidante waarskynlik nie 'n beduidende rol speel in die verlenging van 'n mens se lewensverwagting nie, anders as wat baie produkte op die mark beweer. Maar ander ondersoeke het al definitiewe resultate gewys van hoe sekere anti-oksidante wel 'n belangrike rol speel in bv. die voorkoming van sonskade in die vel. Ek sal daarvan hou as hulle dit sommer met sonskermroom kan kombineer. Net nogal jammer daardie arme laboratorium muisies moes so die pyn van sonbrand ervaar.

Maar hoe het enige van die bogenoemde enige praktiese nut vir ons? Wel, natuurlik nog niks tot dusver nie, maar dit gee ons darem 'n blik op die moontlikhede wat in die nabye toekoms voorlê. :)

Op 'n meer praktiese noot, dan: daar is gevind dat die Brits-vervaardigde kosmetiese middel, "Boots No7 Protect & Perfect Intense Beauty Serum" 'n beduidende verbetering in die voorkoms van plooie kan hê met gebruik oor 'n 12 maande tydperk. Die room stimuleer die vervaardiging van fibrillien-1 proteïne in die vel wat elastisiteit verbeter. Die ondersoek is wel bevonds deur die vervaardiger van die room, maar dit blyk darem dat goeie wetenskaplike metodes gevolg is. Hopelik was daar nie enige korrupsie betrokke nie. ;) Ek kon nog nie met 'n Google soektog uitvind of enige Boots No7 produkte in SA beskikbaar is nie, maar ek sal 'n ogie oophou wanneer ek weer by die winkelrakke verbystap.

Dit word geensins in die berig genoem nie, maar dit lyk of die aktiewe bestandeel in hierdie room die einste retinol is waarvan ek in 'n vorige inskrywing vertel het. Met verwysing na daardie inskrywing, moet ek ook noem dat ek nie die onderwerp vantevore goed genoeg verstaan het nie. Retinol word blykbaar omgeskakel na retinoïensuur en te veel van laasgenoemde in jou liggaam kan negatiewe gevolge hê. Gelukkig het ons ingeboude meganismes om te keer dat dit gebeur, behalwe met sekere siektes. Beide retinol en retinoïensuur is deel van 'n groep molekules, genaamd retinoïdes.

Met daardie vorige inskrywing het ek ook genoem dat ek die "Men's Expert Vita Lift Complete Anti-Ageing Moisturising Cream" met "Pro-Retinol" van Loreal Paris uit probeer het [wat 'n mondvol!]. Wel, dis so te sê 'n jaar later en ek wag nou nog vir die sigbare resultate. Ek vermoed wel dat daar 'n verbetering in die fynste lyntjies op my gesig is, maar ek mag my dalk ook net verbeel.

[Hersiening (2010-02-21): Na my laaste botteltjie Loreal retinolroom opgebruik is, het ek vir omtrent 'n maand lank daarsonder gebly. Na daardie maand kon ek toe duidelik oplet hoe daar nuwe groewe op my gesig verskyn het. Ek was redelik versigtig met sonblootstelling, so ek twyfel of die een of twee ekstra son-in-my-gesig kere so 'n groot invloed kon hê. Gelukkig kon ek die Neutrogena Men "Age Fighter Face Moisturizer SPF15" in die hande kry, want Loreal se retinolroom is nie meer op die rakke beskikbaar nie. Dit lyk darem of dinge nou weer redelik stabiel bly.]

Inhaal

Dié van julle wat my effens beter ken sal dalk bewus wees van die feit dat ek gedurig omtrent 'n maand agter is met my nuuslesery. My gunsteling bron, ScienceDaily (waarvan daar skakels oor omtrent al my inskrywings hier rond gestrooi lê), kan tot 50 artikels 'n dag uitskop, waarvan omtrent 10% tot 20% nogal heel interessant is. Tot my nadeel, in hierdie geval, is ek 'n baie nuuskierige persoon en my belangstellings strek wyd. Ek kan dus maklik vasgevang word in hierdie wêreld van wetenskapskennis met 'n wye verskeidenheid van onderwerpe wat op my Google Reader skerm verby rol. Ek ervaar dit soos 'n verhaal met 'n plot wat elke dag 'n rapsie meer van sy raaisels oopvlek. Ek kan nie wag om te sien wat môre onthul sal word nie. Maar, ongelukkig stap die lewe aan en moet ek darem ook aandag gee aan ander, meer belangrike aktiwiteite, soos om saam met vriende te kuier. :) Dus het ek nou al tegnieke begin ontwikkel om slegs die mees interessante artikels uit te filtreer. Ek struikel maar nog soms.

So het dit dan ook al in die verlede gebeur dat vriende vir my tydige, Planeethoppertjie-waardige nuus aanstuur en ek dan eers 'n maand later dit weer in my gunsteling nuusbron raakloop (omdat ek agter is met die leeswerk). As jy my Planeethoppertjie inskrywings volg, sal jy weet dat ek meestal ook bietjie agter raak met nuwe bydraes. Met hierdie inskrywing wil ek dus 'n bietjie inhaal.

Hierdie sluit aan by my onlangse twee inskrywings oor sterrekunde en die soek na planete:

Mnr. Muller het verlede jaar vir my 'n skakel gestuur waar vertel word van 'n aantal super-aardbolle wat by nabygeleë sterre gevind is. Ek het natuurlik later dieselfde nuus by 'n ander artikel gelees. Ons weet egter nog nie of ons hierdie planete sal wil besoek nie, want ons het nog geen manier om uit te vind hoe die toestande op die oppervlak lyk nie. En met 'n skamele 10 tot 50 dae in 'n jaar lyk dinge nog nie baie belowend nie. Dink net wat die seisoene maak! Wat ons wel weet, is dat sulke planete volop is en dit mag dalk daarop dui dat ander kleiner planete soos ons eie Aarde ook volop kan wees.

Francois M het verlede maand vir my 'n berig gestuur oor argiefmateriaal van die Hubble ruimteteleskoop wat afgestof is en ingespan is om planete te vind. Met nuwe wiskundige tegnieke kon die ondersoekspan reg daar in daardie ou foto's al ten minste een planeet raaksien (alhoewel nie 'n nuwe een nie) - sonder dat ons ooit eens geweet het dat dit daar sienbaar is. Nou wonder 'n mens wat skuil in die res van al die ou foto's. Weereens het ek daardie storie ook later by 'n ander artikel raakgeloop. Francois M het vir my nog 'n ander skakel ook vantevore gestuur, maar dit pas eerder by 'n ander inskrywing wat ek nog sal maak.

En dan het ek ook 'n bietjie nuwe (of liewer ou) nuus uit my eie leeswerk:

Wetenskaplikes het nou 'n tegniek uitgedink om planete te identifiseer waar daar alreeds lewe bestaan, of ten minste 'n mate van plantegroei. Die tegniek maak gebruik van die eienskap van ligpolarisering, soos wat jou "polaroid" sonbril ook doen, en hoe plante wat chlorofil bevat ligstrale op spesifieke maniere polariseer.

Soos ek genoem het, is ek bietjie agter met my skryfwerk hier. Hou gerus hierdie ruimte dop, vir verdere afdelings oor hoe mens jonk word, hoe mens geld maak, en hoe mens jou eie ruimteskippie bou!

[Die prentjies het ek by die volgende webbladsye gevind:

http://www.sciencedaily.com/releases/2008/06/080616081723.htm

http://www.sciencedaily.com/releases/2009/04/090423105846.htm]

13 Volmane

365 dae, 27 inskrywings en 13 volmane (insluitend vandag) later: lyk my ons is nog 'n jaar nader daaraan om werklik te kan hop en spring tussen vreemde, eienaardige en dalk selfs mooi planete.

Ek skryf nie so gereeld soos ek graag sou wou nie, maar ek vermoed julle verkies dit dalk ook eerder so, tussendeur al die ander nuuswaardige gebeurtenisse waarmee ons daagliks gebombardeer word. Dankie vir almal wat die afgelope jaar die avontuur saam beleef het en opmerkings hier op sommige van die inskrywings gedeel het. Die gedagte dat ander mense dit ook geniet (en dalk selfs nuttig vind), is meer as genoeg motivering vir my om terug te keer hierheen. :)

As jy nog nie opgelet het nie: ek het onlangs 'n nuwe speelding op die planeethoppertjie webblad geplaas. Daar is 'n boksie aan die regterkant met die opskrif "Planeethoppers", waar jy jouself kan byvoeg en ook jou vriende kan uitnooi om saam te kom speel. Jy kan ook so een op jou blog (of enige ander webblad) plaas - gaan kyk by Google Friend Connect as jy nie Blogger.com gebruik nie.

Ek sien uit daarna om nog verdere vermaak aan julle te verskaf...

Planeetsoeker

Ja wat, ons besef nou dat dit ongelukkig nog 'n rukkie gaan wees voor ons 'n rumteskippie kan bou wat na planete by ander sterre sal kan spring. Maar, intussen kan ek goeie nuus met julle deel:

'n Hele nuwe ontdekkingsavontuur is vroeër hierdie maand afgeskop toe die Kepler ruimteteleskoop gelanseer is om vir ander planete te soek wat soortgelyk aan ons Aarde is. En kort op sy hake, word daar tans hard gewerk om die James Webb ruimteteleskoop te voltooi sodat dit teen 2013 vir ons kan begin wys of die toestande op daardie planete gunstig is vir lewe.

Ons kan dus al solank 'n katalogus begin saamstel van planete wat ons wil besoek. Nou moet ons nog net begin harder werk daaraan om 'n ordentlike ruimteskippie te bou.

[NS: Hierdie sendings moet verseker nie ligtelik geag word nie - dit is die inkarnasie van ons as mens se mees gevorderde tegnologie en nog so te sê reg op die grens tussen om iets waar te neem en niks waar te neem. Dit is werklik 'n merkwaardige poging, en dit wys ons ook hoeveel meer interessant die nabye toekoms gaan word soos ons tegnologie nog verder verbeter.]

Sterkyker, Verkyker

Ek kyk op na die sterre: waarvandaan sal daar vir my hulp kom, om hulle van nader te beskou?

Ek dink as die psalmdigter 'n astronoom was, sou hierdie woorde waarskynlik vanaf sy penveer gevloei het. Dit was egter 'n skamele 40 dekades gelede wat iemand 'n metaalpypie met twee geronde glasskyfies na die hemel gerig het en die maan en planete van nader aanskou het. Op skool leer ons dat die Italianer Gelileo Galilei daardie sterkyker was. Maar, min mense weet dat 'n Engelsman, genaamd Thomas Harriot, eintlik 'n paar maande voor Galileo alreeds 'n breedvoerige skets van die maan se oppervlak gemaak het met behulp van sy eie teleskoop. Hierdie 2009ste jaar van ons moderne kalender vier ons die 400ste herdenking van daardie eerste hemelsketse met die Internasionale Jaar van Astronomie.

Wanneer ons eendag wil begin hop na ander planeetstelsels, sal ons natuurlik eers 'n bietjie moet uitkyk na wat vir ons daar anderkant lê en wag. Sir Isaac Newton het gelukkig vir ons gewys hoe om 'n mooi kompakte teleskoop met spieëls te bou. Vandag het ons alreeds asemrowende, tegnologies gesofistikeerde sterkykmasjiene waarmee ons diep in die sterreruim kan inkyk en miljoene ander sterrestelsels kan waarneem. Tog begin dinge nou interessant raak met nuwe ontdekkings wat ons teleskope by die dag kragtiger maak en ons verder, en met meer detail laat sien.

Een interessante verwikkeling, is die saamsnoering van inligting vanaf 'n hele spul teleskope in verskillende dele van die wêreld om effektiewelik te werk as een enorme skynteleskoop. Sonder om nuwe, groter teleskope te bou, kan ons dus nou prentjies maak met sulke fyn detail as wat 'n enkele teleskoop sou toelaat indien dit 'n paar duisend kilometer groot was. Verder is dit ook interessant om te hoor dat sulke tegnieke nou gebruik word met gewone radio antennas om elektromagnetiese golwe van laer frekwensies uit die ruimte waar te neem.

Ander tegnieke, wat 'n bietjie meer van toepassing is op ons planeethoppery, word ingespan om planete rondom ander sterre te vind. Dalk het jy ook onlangs in die nuus gehoor van die eerste direkte foto van wat baie waarskynlik 'n planeet is langs 'n sonagtige ster, 500 ligjare weg. Voorheen was dit slegs moontlik om die teenwoordigheid van planete te bepaal, eerder as wat hulle direk gesien kon word. Intussen is daar ook foto's geneem van 'n multi-planeetstelsel om 'n ander ster, 130 ligjare weg. En, die bekende Hubble ruimte teleskoop het self ook al 'n planeet raakgesien. Verder, het sterrekundiges dit reggekry om die grootte van 'n ander ster se planeet met baie fyn akuraatheid te meet (Ons almal weet mos nou al jy kan nooit iets presies meet nie).

Die mees bizarre verkyk tegniek wat tot dusver nog gebruik is, word geïmplimenteer met behulp van die gravitasionele lens effek wat prof. Einstein ontdek het. Hiermee kan ons voorwerpe (eintlik maar net sterrestelsels) verder weg sien as wat ons kragtigste teleskoop vir ons kan wys.

Die sterretjie op die koek is 'n video wat gemaak is vanaf 8 jaar se waarnemings van 'n dooie ster, genaamd Cassiopeia. [terloops: dis nou nie juis 'n aksie-belaaide video nie ;-)]

Ek moet bieg dat ek self nie 'n besonderse belangstelling in die sterrekunde het nie, afgesien daarvan dat ek myself telke male vang waar ek op 'n wolklose aand opstaar en die hemelruim bewonder. Die enigste sterrebeeld wat ek goed ken is die jagter Orion, en ek het onlangs eers by 'n vriend gehoor dat hy slegs in die somer sy verskyning hier by ons maak. 

Nietemin, een ding wat duidelik uitstaan in al hierdie sterkykery wat ons as mense doen, is die ongelooflike hoeveelheid planete wat beskikbaar is om eendag te besoek. Daar is so baie dat een persoon nie in 'n leeftyd van 'n duisend jaar eens 'n spatsel uit 'n oseaan van planeet-druppels sal kan besoek nie. Ek het 'n foto gevind wat hierdie feit baie mooi illustreer, waar die verste beeld wat nog ooit geneem is in die ultravioletband omtrent volledig bedek word met spikkels wat elk 'n sterrestelsel is soos die Melkweg, en elkeen met biljoene sterre waarvan die meeste ten minste een planeet het. Ek wonder hoe lank sal ek my afwagting kan verduur voor ek tussen hulle kan begin rondhop.

As jy 'n bietjie meer in sterrekunde belangstel as ek, kan jy gerus gaan loer by NASA se SkyView, indien jy nie alreeds so gemaak het nie. Kyk ook 'n bietjie watter dele van die hemelruim gewild is onder ander gebruikers van SkyView.

[Die prentjies het ek by die volgende webbladsye gevind:

http://cnx.org/content/m11932/latest/,

http://www.astro.caltech.edu/palomarnew/,

http://www.sciencedaily.com/releases/2008/09/080915162420.htm,

http://www.sciencedaily.com/releases/2008/11/081107140501.htm]

Oor nalatenskap

[Hierdie is 'n lang een, om op te maak vir my afwesigheid. ;-)]

Ons almal weet nou al teen hierdie tyd dat jy moet oppas wat jy doen in die lewe, want jou aksies het altyd gevolge. Dit kan goeie of slegte gevolge wees. Hierdie verskynsel is normaalweg meer sigbaar op 'n persoonlike vlak wanneer jy mense naby jou seermaak, of selfs wanneer jy iemand gelukkig maak. Maar, dit gebeur ook baie dat jy self nooit eens bewus is van die gevolge nie.

As individuele persone, kan my en jou aksies ook gevolge op 'n 

globale skaal hê. Sommige gevolge is so verrykend dat jy dit nooit eens in jou wildste drome sou raakloop nie. Dit word mos die skoenlapper-effek genoem - iets waarvan jy dalk in 'n onlangse "Heroes" episode ook gehoor het.

Maar, ken ons almal wel hierdie konsep? Begryp ons werklik die omvang daarvan? Skep ons die geleentheid vir ons kinders om ons voorbeeld van verantwoordelike gedrag aan te leer? Of, hoeveel keer gee ons net eenvoudig nie 'n druppel om oor watter gevolge ons aksies het nie?

Ons staan nou aan die begin van 2009. Dis nou (nog) nie 'n besonderse beduidende jaar in die geskiedenis van die mensdom nie, afgesien van 'n aantal gebeurtenisse gedurende 2008 wat hierdie komende jaar 'n interessante een kan maak. Tog is hierdie net so 'n goeie tyd soos enige [as ek 'n bietjie by die Engelse uitdrukking mag leen] om te besin oor die toestand van onsself as mensspesie en die gevolge wat ons aksies het op die toestand van ons habitat, ons enigste tuiste, ons geboorteplaneet, ons Aarde.

Met die afronding van my vorige inskrywing het ek afgekom op 'n aantal artikels wat my aangespoor het om hierdie met julle te deel:

Die relatief kort geskiedenis van die Aarde is bespikkel met groot tragedies wat elk die uitsterwing van duisende spesies behels het. Slegs 5 is alreeds goed gedokumenteer. 'n Groot asteroïedsplinter wat die Aarde getref het, word beskuldig vir die mees onlangse geval, terwyl sommige van die ander oorsake toegeskryf word aan 'n siek Aarde toestand [ek is nie seker wat presies hiermee bedoel word nie]. In een geval, het 'n groot onderwater vulkaan veranderings in die oseane veroorsaak wat lewe vir massas seeorganismes onmoontlik gemaak het. Die oorskot van daardie sterflinge het blykbaar uiteindelik ons huidige ondersese oliebronne geword. Dit is verder ook interessant om te leer dat al hierdie massa-uitwissings saamval met, en eintlik gedryf word deur periodiese veranderinge in die seevlak.

Vandag aanskou ons nog 'n gebeurtenis wat net so verwoestend is soos daardie traumatiese oomblike in die geskiedenis van ons planeet. Die skrif is al 'n geruime tyd reeds aan die muur, met die besef dat ons huidige klimaatstoestande sterk ooreenstem met vorige tydperke waarin wêreldwye biodiversiteit laag was en die waarskynlikheid vir massa-uitwissing baie hoog was.

Die feit dat amfibiese spesies soos paddas (wat die dinosourusse in die vorige massa-uitwissing oorleef het) wêreldwyd besig is om te swyk aan 'n dodelike swaminfeksie en nog verder bedryg word deur aardverwarming en habitatvernietiging, is besonders kommerwekkend. Inderdaad, daar is nou werklike aanduiding dat ons die volgende groot massa-uitwissing in die gesig staar, met die verdwyning van ongeveer helfde van alle bestaande spesies plante en diere.

Teen hierdie tyd moes jy al gehoor het van die aardverwarming effek. Jy moet ook dan weet dat stygende vlakke van koolstofdioksied (wat mense en diere uitasem) die probleem aanhits. En jy moet ook besef dat verbranding van olie (of petrol) en koolstof (vir elektrisiteit) die probleem soveel vererger het dat ons nou in 'n gevaarsone beland het. Dit is nogal ironies dat die oorskot (olie) van 'n vorige massa-uitwissing ons aangehelp het om 'n volgende een te bereik.

Nes ek, sal jy dalk egter verbaas wees om te leer dat aardverwarming nie ontstaan het met die verbruik van olie, petrol, koolstof en gas nie. Blykbaar kan die oorsprong duisende jare teruggetrek word tot die tydperk waar mense grootskaalse boerderypraktyke begin toepas het in Asië, en verspreide areas ontbos het in Europa. As dit nie daarvoor (en alles sedertdien) was nie, sou ons dalk nou in 'n ystydperk geleef het. Hoe klink dít vir verrykende gevolge van jou dade?

Maar, ons hoef nog nie alle hoop te verloor nie. Dis immers 'n nuwe jaar, met nuwe moontlikhede. Kenners is om die beurt besig om sinvolle oplossings te soek vir ons huidige krisis. Selfs enkele persone en gesinne is besig om op te let na die gevolge van hul daaglikse dade. Ek is ook oortuig daarvan dat ons as mense uniek toegerus is om wel goeie oplossings vir selfs so 'n groot probleem te vind en betyds toe te pas (ek hoop nie ek word ooit verkeerd bewys nie). 

Sommige wend ook 'n armsalige (maar edel, en 

nuttige) poging aan om sade van plante- en dierespesies (ten minste paddas vir eers) in 'n massiewe kluis te bewaar, sodat dié van ons wat wel lewend anderkant uitkom tog maar 'n stukkie kan herbou van wat eens bekend was. Daar is ook verskeie ander belowende tegnologiese oplossings, maar ek dink dit hoort dalk in 'n ander inskrywing [nie dat ek noodwendig daarby sal uitkom nie].

Op die ou einde, selfs as almal dit regkry om saam te staan en hand by te sit, en selfs as ons ons negatiewe invloed op die omgewing heeltemal uitwis, moet ek wonder of ons nie alreeds die tydstip verbygegaan het waar ons werklik ander planete al moes begin koloniseer het nie. Ons is immers net te veel mense vir so 'n klein balletjie rots.

[Die prentjies het ek by die volgende webbladsye gevind:

http://www.sciencedaily.com/releases/2008/12/081219032649.htm

http://www.sciencedaily.com/releases/2008/08/080812135654.htm

http://www.sciencedaily.com/releases/2008/02/080226092753.htm]